Beslenme ve Diyetetik Bölümü Koleksiyonu

Bu koleksiyon için kalıcı URI

https://hdl.handle.net/20.500.13055/52

Listeleniyor 1 - 20 / 74

The effect of rapamycin treatment on mouse ovarian follicle development in dehydroepiandrosterone-induced polycystic ovary syndrome mouse model
(Zygote, 2024) Yıldırım, Ecem; Önel, Tuğçe; Aguş, Sami; Günalan, Elif; Yılmaz, Bayram; Aydın, Mehmet Şerif; Yaba, Aylin
Polycystic ovary syndrome (PCOS) is a complex reproductive and endocrine disorder affecting 5–10% of women of reproductive age, but the pathophysiology of PCOS still remains unknown. Here, the aim of our study was to analyze the effects of rapamycin treatment that may regulate impaired hormonal levels and folliculogenesis in dehydroepiandrosterone (DHEA)-treated PCOS mouse. We hypothesized that rapamycin may ameliorate the negative effects of PCOS in DHEA-induced PCOS mouse model. The target of rapamycin (TOR) gene product is a serine/threonine kinase that has been implicated in the control of cell growth, proliferation and autophagy, and rapamycin is a potent inhibitor of mTORC1 pathway. In this study, for the first time, mTORC1 and activation products are presented at protein and mRNA levels after rapamycin treatment in DHEA-induced PCOS mouse ovary. We showed that rapamycin treatment may regulate follicular development, hormonal levels and provide ovulation in DHEA-induced PCOS mouse. Additionally, we assessed decreased primordial follicle reserve, increased number of primary and secondary follicles, corpus luteum structure forms again after 10 days of rapamycin treatment. This study presented here suggests rapamycin treatment regulates hormonal phenotype and folliculogenesis in the ovary and also mTOR signalling pathway in granulosa cells of DHEA-induced PCOS mouse ovary which may have potential to attenuate understanding the mechanism of dominant follicle selection and anovulatory infertility.
The therapeutic effects of bioactive compounds on colorectal cancer via PI3K/Akt/mTOR signaling pathway: A critical review
(Wiley, 2024) Demir, Kübra; Turgut, Rana; Şentürk, Selcen; Işıklar, Handan; Günalan, Elif
Understanding the molecular signaling pathways of colorectal cancer (CRC) can be accepted as the first step in treatment strategy. Permanent mTOR signaling activation stimulates the CRC process via various biological processes. It supplies the survival of CRC stem cells, tumorigenesis, morbidity, and decreased response to drugs in CRC pathogenesis. Therefore, inhibition of the mTOR signaling by numerous bioactive components may be effective against CRC. The study aims to discuss the therapeutic capacity of various polyphenols, terpenoids, and alkaloids on CRC via the PI3K/Akt/mTOR pathway. The potential molecular effects of bioactive compounds on the mTOR pathway's upstream and downstream targets are examined. Each bioactive component causes various physiological processes, such as triggering free radical production, disruption of mitochondrial membrane potential, cell cycle arrest, inhibition of CRC stem cell migration, and suppression of glycolysis through mTOR signaling inhibition. As a result, carcinogenesis is inhibited by inducing apoptosis and autophagy. However, it should be noted that studies are primarily in vitro dose-dependent treatment researchers. This study raises awareness about the role of phenolic compounds in treating CRC, contributing to their future use as anticancer agents. These bioactive compounds have the potential to be developed into food supplementation to prevent and treat various cancer types including CRC. This review has the potential to lead to further development of clinical studies. In the future, mTOR inhibition by applying several bioactive agents using advanced drug delivery systems may contribute to CRC treatment with 3D cell culture and in vivo clinical studies.
Use of nutritional supplements in Turkish elite skiers: Preliminary data
(Instituto Politécnico de Setúbal – Escola Superior de Educação, 2023) Turhan, Saadet; Altınok, Öykü; Yıldırım Çavak, Betül; Kaya Cebioğlu, İrem; Sanchez-Oliver, Antonio Jesús; Günalan, Elif; Leitão, Luis
Winter sports athletes challenge with increased energy expenditure, glycogen utilization, and fluid loss due to cold environmental conditions. Nutritional supplements (NS) may provide various benefits such as improved health or performance, more effective training, and a direct performance advantage to winter sports athletes such as skiers. This study aims to investigate NS consumption in Turkish elite skiers of different competition levels. Fifty-five elite male skiers completed the online specific survey about NS consumption, which included sections on demographics, sport/training, and NS consumption. However, thirty participants were excluded from the study due to being under the age of 18. Surveys of 25 elite athletes were analyzed (44.0% of all in national competitions vs. 56.0% of all in international competitions). The disciplines of participants were alpine skiing (76.0%), cross-country skiing (20%), and snowboarding (4%). 88.0% (n=22) of the participants declared that they consumed at least one supplement. The mostly consumed NS were vitamin D (16.0%), green tea (16.0%), omega-3 fatty acids (12.0%), vitamin C (12.0%), caffeine (12.0%), and whey protein (12.0%). The major reasons for NS consumption were to increase sports performance (32.0%) and to take care of health (24.0%). The most common sites of purchase were pharmacies (32.0%) and the Internet (16.0%). The main sources of NS-consuming motivation were physicians (24.0%) and self-advice (20.0%). NS consumption moderately appeared among Turkish male skiers. Unconscious or excessive use of NS may impair performance and pose a risk to the health of the winter sports athlete. Therefore, it should be questioned medically, physiologically, culturally, and ethically whether the athletes have the necessary knowledge to make an informed choice in future studies.
Menstrüel siklusun evrelerinin uyku, iştah ve vücut ağırlığı üzerine etkileri
(Özgür Yayınları, 2023) Özüpek, Gökçen; Altay, İkbal Süheyla; Kılıç, İbrahim Halil
İlk adet döngüsü olan menarştan menopoza gelinceye kadar, üreme sistemini etkileyen hormonlarda aylık değişimler gerçekleşmektedir. Folikül uyarıcı hormon, luteinizan hormon, östrojen ve progesteron gibi hormonlar menstrüel siklusun gelişiminde aktif rol oynamaktadır. Özellikle, kadın üreme sisteminde etkili olan östrojen ve progesteron hormonlarına ait reseptörlerin, beyinde uykunun düzenlendiği bölgelerde bulunması, bu hormonların sekresyonunu düzenleyen menstrüel siklusun uyku üzerinde etkili olmasını sağlamaktadır. Sıklıkla geç luteal faz ve erken foliküler faz döneminde oluştuğu bildirilen uyku bozuklukları, menstrüel siklusun bu evrelerinde düşük östrojen düzeyi ile ilişkilendirilmektedir. Kadınlarda değişkenlik gösteren uyku durumunun yanı sıra, hormonal dalgalanmalara bağlı olarak, iştah ve vücut ağırlığında da farklılıklar oluşabilmektedir. Özellikle östrojen ve progesteron hormonlarının nörotransmitter maddeler ile birlikte hareket ederek, hipotalamustaki açlık ve tokluk merkezlerini etkilemesi, iştah regülasyonunu sağlayarak, vücut ağırlığında değişimlere neden olabilmektedir. Kadınlarda genellikle menstrüel siklusun luteal fazında foliküler faza göre, besin tüketim isteğindeki artışa bağlı olarak, ağırlık kazanımı yaşanabilmektedir. Ek olarak, ağırlık artışı toplam vücut suyunda gözlenen artış ile de ilişkilendirilmekte olup, bu durum luteal fazda, hem aldosteron hormonunun salınım hızının artması hem de artan progesteron düzeyinin su tutulumuna neden olması ile açıklanmaktadır ancak, bu konuda yapılan çalışmalar oldukça kısıtlıdır. Bu araştırmanın amacı, menstrüel siklusun evrelerinin uyku, iştah ve vücut ağırlığı üzerine etkilerini inceleyerek, literatüre katkı sağlamaktır.
Nutritional analysis of vegan recipes: From social media to plate
(Wiley, 2024) Yoldaş, Tuba; Kaya, Gözde Sultan; Parmaksız, Ayhan; Işıklar, Handan; Günalan, Elif
The study aimed to determine the nutritional composition of vegan recipes shared on the Instagram social media platform and to compare these ingredients with their non-vegan/omnivorous versions. Turkish and English vegan recipes of meatballs (n = 53), burgers (n = 12), pizza (n = 15), pasta (n = 38), cake (n = 58), and cookies (n = 52) were obtained from Instagram. They all met the criteria of being shared as #vegan labeled, presented detailed information about ingredients, and only included plant-based ingredients. Afterward, non-vegan/omnivorous recipes (n = 228) were determined as equivalent to the vegan recipes in each food group, and a total of 456 recipes were evaluated. The amounts of macro- and micronutrients per 100-gram serving were obtained by the Nutritional Data System (BeBiS). According to the outcomes, the most significant differences in nutritional composition were found between vegan and non-vegan meatball recipes. The levels of cholesterol and B12 were significantly lower in English vegan recipes of meatballs, pasta, cake, and cookies compared to their non-vegan versions (p < .05). Consuming different vegan foods throughout the day could provide complementary nutrient intake and sustainable optimal health. Nevertheless, recipe-based updates could be an innovative approach in future vegan studies. In addition, analysis of vegan recipes could be considered to modulate vegan supplementation programs.
Beslenme ve infertilite: Güncel yaklaşım
(Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2024) Ercan Karakaya, Zeynep; Mutlu, Hayrettin
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) infertiliteyi, çiftin en az 1 yıl ve daha fazla korunmadan, düzenli cinsel ilişkiye rağmen döllenmenin gerçekleşmemesi olarak tanımlamaktadır. Dünya çapında yaklaşık her altı kişiden birinde infertilite görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü, 12 aylık kısırlığa ilişkin dönem ve yaşam boyu tahmin aralığını, kadın katılımcılarla karşılaştırıldığında, erkek katılımcılar için daha az ve daha düşük olduğunu ifade etmiştir. Bu durumun kadına veya erkeğe bağlı birçok nedeni olabilmekle birlikte etiyolojisi bilinememektedir. İnfertilite tedavisinde yardımcı üreme teknolojisi uygulanabilmektedir. Bunun yanında bilimsel gelişmeler ve yapılan çalışmalarla yardımcı üreme teknolojisinin başarılı olması veya infertilite oranının azalması, değiştirilebilir yaşam tarzıyla da ilişkili bulunmuştur. İnfertilite tedavisinde yardımcı üreme teknolojisi ve değiştirilebilir yaşam tarzı önemli bir bütüncül yaklaşımdır. Doğurganlığı etkileyen beslenme gibi çevresel faktörlerin belirlenmesi, klinik ve halk sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır. Ancak beslenmenin hem erkeklerde hem de kadınlarda üreme performansı ile ilişkili olabileceği konusu giderek artan bir kabul olsa da, üreme çağındaki çiftler için hala resmi bir kılavuz bulunmamaktadır. Bu derleme makalesinde beslenme, oral antioksidan tedavisi gibi değiştirilebilir yaşam tarzı müdahalelerinin kadın ve erkek kaynaklı infertilitede doğurganlığın sağlanmasında etkili olabileceğine değinilmektedir.
Effects of circuit exercise program on cognitive function, functional exercise capacity, mobility, depression, and quality of life in women with gestational diabetes
(Hacettepe University, 2024) Turhan Tekin, Saadet; Budak, Miray; Altınok, Öykü
Objectives: The purpose of this study was to investigate the effects of circuit exercise programs applied in addition to diet therapy on cognitive function, functional exercise capacity, mobility, depression, and QoL in women with GD. Materials and Methods: 43 women with GDM aged 18-35 years old were included and 43 were analyzed. A parallel, single-blind trial with participants allocated (1:1) to one of two groups the Exercise Group and the Diet Group. Personalized diet programs were received by all participants. In the Diet Group, only a diet program was performed. In the Exercise Group, a circuit exercise program was applied to 40-minute sessions, 3 days a week over 6 weeks in addition to the diet program. Participants were assessed at baseline, after 6 weeks for general cognitive function, attention, selective attention, functional exercise capacity, mobility, depression, and quality of life. Results: Significant differences were found in terms of MoCA, Stroop ve SF-36 Physical Functioning in both groups (p<0.05). In Time*Group evaluations, there was a significant difference in the WMS Backward Digit Span in favor of the Diet Group, and in TUG in favor of the Exercise Group (p<0.05). Conclusion: In conclusion, personalized diet programs may enhance cognitive functions, and circuit exercise programs in addition to the personalized diet program may enhance mobility and cognitive functions in women with GD.
Türkiye’de satışta olan bebek bisküvileri ve pürelerine ait ambalaj ve çevrimiçi besin etiketlerinin karşılaştırılması
(Sağlık Bilimleri Üniversitesi, 2024) Tuncer, Bengi Su; Çelik, Kader; Karagülle, Selcen; Parmaksız, Ayhan; Günalan, Elif
Amaç: Bu çalışmada Türkiye’de satışta olan bebek bisküvileri ve pürelerinin çevrimiçi ve ambalaj etiket bilgilerindeki besinsel içerikler arasındaki tutarlılığın değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, bu ürünlerin etiket yönetmeliğine uygunluğu da incelenmiştir. Gereç ve Yöntem: Bu kapsamda, Türkiye’deki alışveriş sitelerinde satışa sunulan bebek bisküvileri (n=18) ve pürelerinin (n=41) web sitelerinde ve ambalajlarındaki etiket bilgileri edinilmiştir. Daha sonra, 100 gram ürüne karşılık gelen enerji, karbonhidrat, şeker, yağ, doymuş yağ, protein ve tuz miktarları ile etiket yönetmeliğinin gerektirdiği hususlar kaydedilmiştir. Tüm veriler SPSS 26.0 programına aktarılarak, istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Bebek bisküvilerinin çevrimiçi ve ambalaj etiketlerinde yer alan besinsel içeriğin ortalamalar arasındaki farkı istatistiksel olarak anlamlı bulunmazken; bebek pürelerinin çevrimiçi ve ambalajlardaki enerji ve karbonhidrat içeriklerindeki fark istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Ayrıca, bebek bisküvilerinde “6. ayından önce kullanılan ürünlerde gluten içerir/içermez” ve bebek pürelerinde "İlgili sağlık profesyonelinin tavsiyesi ile kullanılmalıdır" ifadeleri bakımından ambalaj ve çevrimiçi etiket bilgileri arasında zayıf uyum (0,00-0,20 arası Kappa) değerleri hesaplanmıştır. Sonuç: Türkiye’de satışa sunulan bebek ek gıdalarının özellikle şeker içeriğinin bilimsel literatürdeki benzer çalışmalara kıyasla çok daha yüksek olması kronik hastalıklar açısından halk sağlığını tehdit ettiğini göstermektedir. Ayrıca, internet üzerinde alışverişin yoğun olarak yapıldığı bebek ürünlerindeki etiket bilgilerinin yasal mevzuata uygunluğunda eksiklikler saptanmış olup, ilgili otoritelerce gerekli takip ve düzenlemelerin yapılması elzemdir.
Assessment of nutritional composition of Turkish Red crescent menus after the M7.8 and M7.6 earthquakes in Kahramanmaraş, Türkiye
(Cambridge University Press, 2024) Günalan, Elif; Yoldaş, Tuba; Turgut, Rana; Yenigün, Ayça; Yıldırım Çavak, Betül; Parmaksız, Ayhan
Objective: This study aims to evaluate the nutritional content and quality of the Turkish Red Crescent (TRC) menus delivered to earthquake victims after the 2023 earthquakes in Kahramanmaraş, Türkiye. Methods: The menus of general, search-rescue, diabetes, and celiac were obtained from the TRC following the magnitudes of 7.8 and 7.6 Kahramanmaraş earthquakes. The nutrient content of the menus was evaluated with the Nutrient Rich Food (NRF20.3) score. In addition, the menus’ energy, macronutrient, and micronutrient contents were compared with the dietary reference intake values of the Türkiye Dietary Guideline—2022, European Food Safety Authority, and Food and Drug Administration. Results: The general menu was insufficient to meet the daily requirements of vitamin D, vitamin K, vitamin C, calcium, and potassium for earthquake victims. The sodium, phosphorous, and omega-6/omega-3 ratios were much higher than the recommended intakes. The NRF20.3 score of the diabetes menu was significantly higher than the search-rescue and celiac menus (P < 0.05). The energy content of the search-rescue menu was significantly higher than that of other menus (P < 0.05). Conclusion: The several nutritional risks were determined in TRC menus for earthquake victims who suffered from the Kahramanmaraş earthquakes. Several supplementation programs can be applied to the earthquake regions to obtain strength immunity and effectively challenge posttraumatic stress symptoms.
Mikrobiyal pigmentlerin gıdalarda renklendirici olarak kullanılması
(İstanbul Gelişim Üniversitesi, 2023) Çakmak Sancar, Burcu; Öztürk, Muhsin; Akhan, Meryem; Ergün, Özer
Günümüzde tüketicilerin sentetik gıda boyaları ile ilgili olumsuz düşüncelerinin yaygınlaşması doğal kaynaklardan elde edilen renklendiricilere olan talebi artırmıştır. Doğal kaynaklı renklendiriciler bitki, hayvan ve mikroorganizmalardan elde edilmektedir ve biyorenklendirici olarak ifade edilmektedir. Bunlardan mikroorganizmalardan elde edilen pigmentler, sağlık üzerine yararlı etkileri ve üretimdeki çeşitli avantajları sebebiyle tercih edilmektedir. Çeşitli mikroorganizmalar (Monascus, Flavobacterium, Bacillus, Paracoccus, Streptomyces, Penicillium, Rhodotarula, Brevibacterium vb. mikroorganizmaların çeşitli türleri) pigment üretme yeteneğine sahiptir; β-karoten, arpink red, riboflavin, monascus pigmenti, prodigiosin ve likopen başlıca üretilen pigmentlerdir. Mikrobiyal pigmentlerin, kolay ekstrakte edilebilmeleri, üretim maliyetlerinin düşük olması, hammadde sorunu olmaması, çevre dostu olmaları gibi çeşitli avantajları mevcuttur. Bununla birlikte bazı mikrobiyal pigmentlerin suda çözünmemesi, farklı pH koşulları altında renk değişiklikleri göstermeleri, tat değişikliğine yol açmaları, daha sınırlı renk yelpazelerinin olması gibi dezavantajları da vardır. Bu derleme mikroorganizmaların gıdalarda kullanılan renk pigmentleri ile ilgili temel bilgileri sunmaktadır.
Marinasyon yöntemlerinin kırmızı etin kimyasal ve organoleptik kalitesi üzerine etkisinin incelenmesi
(Turkish Science and Technology Publishing (TURSTEP), 2024) Mutlu, Hayrettin; Koç Terlemez, Esra
Bu araştırmanın amacı farklı marinasyon yöntemlerinin dana etinin organoleptik özellikleri üzerine etkilerinin araştırılmasıdır. Bu çalışmada, İstanbul ilinde yerleşik bir marketten satın alınan 2 yaşı geçmemiş dana eti kullanılmıştır. Antrikot olarak bilinen bölgeden elde edilen etler, soğan suyu, ananas suyu ve süt içinde 4°C’de 6 saat marine edilmiştir. Marine edilmiş parçalar 10 dk ortam sıcaklığında bekletilerek, yüzey sıcaklığı 174°C olan ızgarada merkez sıcaklığı 55°C olana kadar ızgara tekniğiyle pişirilmiştir. Örneklerde, pişirme öncesi (marinasyon öncesi ve sonrası) ve pişirme sonrası; pH, ağırlık kayıpları ile su aktivitesi değerleri ölçümü yapılmıştır. Altı saat süren işlemde, kontrol örneğine göre soğan ve ananas sıvısı ile marine edilen etlerde pH düşüşü yaşanırken, süt sıvısı ile marine edilen etlerde pH artışı gözlemlenmiştir. Üç farklı marinat sıvısı ile marinasyon işlemi yapılmış etin ortalama duyusal analiz puanları süt marinatı için %23,9±1,7; soğan marinatı için %30,7±2,7; ananas marinatı için %15,5±4,5 bulunmuştur (f=92.1077; p=0,0001). Yapılan analizler sonucunda dana antrikot etinin ızgara pişirme işleminde minimum ağırlık kaybı ve maksimum nem aktivitesi açısından ve duyusal analiz sonuçlarının olumlu olması yönünden süt ile marine edilmesinin daha uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Geriatrik bağlamda beslenmenin önemi ve geronteknolojik yaklaşımlar
(İksad Publishing House, 2023) Kaya, Nurten; Günebak, Tuba; Orhan, Fatih; Uzunhasanoğlu, Günseli; Özgök, İ. Yaşar
Elinde fırçası, karşısında tuali olan 68 yaşındaki Taner Bey; bulmacasını çözmeye çalışan, her bulduğu kelime karşısında gülümseyerek mutluğunu gösteren 75 yaşındaki Aziz Bey, çiçekleriyle konuşarak, yapraklarını seven 63 yaşındaki Gülfer Hanım, torunuyla kuşlara, ekmek atan 65 yaşındaki Arif Bey, gazetenin sayfalarını çevirip, toplumsal olaylarla bağını koparmayan 70 yasındaki Baha Bey, torunlarına patik örmeye çalışan 70 yaşındaki Kıymet Hanım, bunca yıllık deneyimlerini okurlarıyla paylaşmak için bir kitap yazmaya çalışan 72 yaşındaki Ali Osman Bey, evlatlarının kışlığını büyük bir zevkle hazırlamaya çalışan 75 yaşındaki Nuray Hanım, katıldığı bilimsel faaliyetlerde genç meslektaşlarıyla deneyimlerini paylaşan 61 yaşındaki Nurdan Hanım sizce yaşlı mıdır? Evlatları, torunları ve diğer sevenleri onların yaş almasından, yaşlanmasından mutlu mudurlar?
Yaşam döngüsünde beslenme ve kemik sağlığı
(Hatipoğlu Yayıncılık, 2023) Kutlu, Deniz; Mutlu, Hayrettin; Tayfur, Muhittin; Aydenk Köseoğlu, Sabiha Zeynep
Beslenme ve diyetetik bilimi alanında araştırmalar, projeler, eğitim amaçlı toplantılar, bu faaliyetler sonucunda makaleler, raporlar ve kitapların yayımlanması, yabancı dillerden çeviriler yapılarak bilimi ilerletmeyi, sonraki kullanıcılar üzerinde olumlu bir etki yaratarak insan sağlığını olumlu yönde etkilemeyi hedeflemiştir. Genellikle, klinik deneyler ve çalışmalardan elde edilen birincil verilerin yanı sıra, randomize kontrollü çalışmaların sistematik incelemelerini destekleyen bir araştırma kanıtları hiyerarşisine odaklanırız. Bununla birlikte, eğitim ve öğretimden yararlanan veya bunlara odaklanan araştırmalar, beslenme ve diyetetik de dahil olmak üzere tüm sağlık disiplinlerinin uygulamalarında kilit bir rol oynamaktadır. Diyetisyenlerin sadece yurtiçinde ve yurt dışındaki diğer diyetisyenlerin uygulamalarını değil, aynı zamanda diğer meslekleri de daha iyi etkileyebilmeleri, daha geniş toplumda bir etkiye sahip olabilmeleri için daha dışa dönük olma ihtiyaçları olduğu kabul edilmektedir. Pek çok meslekte olduğu gibi, profesyonel kimliği ve yönünü korumanın yanı sıra başkalarını etkilemeye çalışmak ve diyetisyenlerin yeterlilik ve kariyerlerinde ilerlemeleri ve yeni bir alanlarda ortaya çıkan değişen istihdam piyasası fırsatlarından yararlanabilmeleri için hedeflerine ulaşmada yolların görünürlüğünü arttırmanın ciddi zorluğu vardır. Meslek grubu olarak, yalnızca geleceğin beslenme ve diyetetik mesleğinin özlemlerini karşılamak değil, aynı zamanda hizmet verdiğimiz toplulukların sağlığını da iyileştirme potansiyeline sahibiz. Bu nedenle, gelecekte beslenme ve diyetetik pratiğinin yenilenmesine yardımcı olmak için, araştırma projelerinin aktif, derinlemesine deneyimler olması önemlidir. Böylece gelecekteki uygulayıcılar hem kanıta dayalı hem de uygulamaya uygulanmasına ilişkin kritik düşüncelerle meşgul olabilirler. Bununla birlikte, etkili klinik kararlar verebilmek için araştırma bulgularının uygulanması resmin sadece bir parçasıdır, diğeri ise bireylerin kendi bakımlarıyla ilgili kararları uygulaması ve bu çalışmalara dahil edilmesidir. Bireyler merkezli bakımı desteklemeye yönelik yaklaşımlarımızın, hem başlangıç eğitiminin hem de . ÖNSÖZ Prof.Dr. Muhittin Tayfur Doç.Dr. S. Zeynep Aydenk Köseoğlu v sürekli profesyonel gelişimin bir parçası olarak beslenme ve diyetetik alanında iş gücünün nasıl daha geliştirilmesi gerektiğinin öneminin bilinmesi gerekmektedir. “Beslenme ve Diyetetik Güncel Konular-16” başlığı altındaki bu kitapta da öğrenciler, diyetisyenler için gerekli, güncel ve tartışılmakta olan konular seçilmiş ve hazırlanmıştır. Kitap 10 bölümden oluşmaktadır. Beslenme ve Diyetetik Güncel Konular-16 kitabımızın içeriği olarak: Likopen: kardiyovasküler risk faktörlerine karşı güçlü bir antioksidan, kurkumin ve kanser, inflamatuar deri hastalıklarında beslenmenin rolü, çay olarak tüketilen bitkilerin kanser ile ilişkisi ve haritalandırması, çocuklarda seçici yeme davranışı ile annelerin besleme uygulamaları ilişkili midir?, yaşam döngüsünde beslenme ve kemik sağlığı, bitkisel omega-3 kaynakları ve tüketim önerileri, tat algısı bozuklukları ve hastalıklarla ilişkisi, gençlerde sağlıklı beslenme, sürdürülebilirlik perspektifinde ekmek atığı ve artığı yönetimi konularını içermektedir. Bu kitabın hazırlanmasında yoğun emek ve katkı veren, bilgi ve deneyimlerini paylaşan yazarlarımıza teşekkür ediyoruz. Kitabın basılması ve yayımlanması konusunda emeği geçenlere de teşekkür ederiz. Beslenme ve Diyetetik Güncel Konular-16’nın, beslenme ve diyetetik alanında eğitim-öğrenim gören öğrencilerimiz, çalışan diyetisyenler için yararlı bir kaynak olmasını diliyoruz.
Mühendislik içeren bir menü
(Nobel Akademik Yayıncılık, 2023) Tabak, Tolgahan; Taş, Mehmet; Mutlu, Hayrettin; Doğan, Murat
Gastronomi Mühendisliği kitabının amacı; mühendislik bilimi perspektifi ile gastronomi alanına yeni bir bakış açısı getirmek ve gastronomi mühendisliğinin temel bileşenlerinin ana özelliklerini açıklamaktır. Kitabın diğer bir hedefi ise mutfakta, mühendislik prensiplerini ve araçlarını kullanarak yaratıcı ve yenilikçi yemeklerin hazırlanmasını sağlamaktır. Kitabımız, kısaca gastronomi mühendisliğinin temel kazanımları ile mutfak uygulamalarında fiziksel ve kimyasal dönüşümlere rehberlik ederek en iyi kalite, lezzet ve görsellikte yemeklerin nasıl tasarlanacağını anlatmaktadır. Bu bağlamda kitabın konuları aşçıların, gastronomi uzmanlarının, turizmcilerin, gıda teknikerlerinin, diyetisyenlerin ve gıda mühendislerinin çalışma alanlarını kapsamaktadır. Bununla birlikte Aşçılık, Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Turizm İşletmeciliği, Gıda Teknolojisi, Beslenme ve Diyetetik ve Gıda Mühendisliği bölümleri için önemli bir ders kaynağı olacaktır.
Diyabette beslenmenin bir asırlık serüveni: Dr. Mehmet Kâmil ve Dr. Muzaffer Beylerin Şekerliler Ne Yemelidir? adlı eseri - değerlendirme ve çeviriyazı
(Istanbul University Press, 2023) Günalan, Elif
Kan şekeri seviyesinin anormal yüksekliği ile karakterize metabolik bir hastalık olan diyabetin beslenmeyle yakın ilişkisi yüzyıllardır bilinmektedir. Diyabette tıbbi beslenme tedavisine yönelik ilk bilimsel yaklaşımlar ise 20. yüzyılın başlangıcı itibariyle yoğunlaşmaktadır. Ancak, bu dönemin diyet önerileri ve klinik uygulamalarına ilişkin literatür oldukça sınırlıdır. Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında Harf Devrimi henüz uygulama sürecindeyken, Osmanlı Türkçesiyle yazılan Şekerliler Ne Yemelidir? (İstanbul, 1929) adlı kitapçıktan edinilen bilgiler ışığında yaklaşık bir asır öncesindeki diyabetik tıbbi beslenme tedavisi incelenmiştir. Kitapçık, Şişli Etfal Hastanesinde Dâhiliye uzmanı olan Dr. Mehmed Kâmil (Berk) ile Cerrahpaşa Hastanesi diyabet uzmanı Dr. Muzaffer Şevki (Yener) Beyler tarafından yazılmıştır. Diyabet kitapçığı olarak hazırlanan eser, o dönemin tıbbi tecrübeleri çerçevesinde şeker hastalarının takip etmesi gereken beslenme önerilerini içermektedir. Bu çalışmada eserde yer alan bilgiler dönemin bilimsel literatürü ve günümüz uygulamaları ile karşılaştırılarak diyabette klinik beslenme tedavisinin günümüze dek değişimi değerlendirilmiştir. Ayrıca, eserin tam metni Türkçe’ye çevrilerek, yazarları hakkında da bilgi verilmiştir.
Investigation of restaurants in Beyoglu Istanbul, in terms of hygiene criterias and food safety
(Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü, 2022) Tabak, Mehmet Hakan; Ergün, Özer
This study was carried out in the Beyoğlu region, where the daily food consumer population is high and the most visited by local and foreign tourists in Istanbul. The aim of the study was to determine the hygienic conditions of the personnel and restaurants. 100 Restaurants were checked twice with the pre-prepared checklists and scored. In each control, 4 surfaces and equipments, 4 personnels and 1 air sample were taken. 5 water sample was taken to determine the microbiological status of the water. Hygienic conditions of the restaurants were determined by microbiological analysis of the samples. As a result of the checks made with the prepared form according to national and international good hygiene practices forms, restaurants were found to be 75% proper in terms of general hygiene conditions, storage hygiene, production hygiene, personnel hygiene and personnel training criterias. The samples taken for the surfaces and equipment hygiene were found improper as 7.5% for E. coli, 23.7% for coliform and 10.9% for aerobic mesophilic bacteria. In terms of personnel hygiene, samples were found improper as 9.6% for E.coli, 17.7% for coliform and 22.5% for S.auerus. Air hygiene samples were found proper as 92.5%. All 5 water samples analyses resulted properly. All total polar compounds measurements made on frying oils have been appropriately concluded. It was determined that food safety management systems are not used in the restaurants and the basic contamination factor was personnel who has inadequate hygiene knowledge and the restaurants that don’t have effective cleaning and disinfection plans.
Depremzedelerin optimal sağlığı için besinsel takviyelerin önemi
(Özgür Yayınları, 2023) Turgut, Rana; Yenigün, Ayça; Mutlu, Hayrettin; Günalan, Elif; Öztürk, Musa; Kırca, Mustafa
(Dünya Sağlık Orgütü, doğal afeti "dış yardım gerektirecek kadar büyük ve ani ekolojik fenomen" olarak tammlamaktadır. Yer kabuğunda ani olarak ortaya çıkan enerjinin dalgalar halinde yer yüzeyini sarsmasıyla görülen dep-remler, can kapplarmın yanı sıra ciddi ekonomik kayıplara da neden olan önemli doğal afetlerdendir (Bao ve ark, 2021). Afet hazırlığı içerisinde yer alan "afet beslenmesi" kavramı 2000'li yıllarda geliştirilen yeni bir kavramdır (Koenig ve Schultz, 2010). Doğal afet sırasında gıda ve beslenme yönetimi ise afetin evresine göre farklılık göstermektedir ("Euboyama-Kasaoka ve Pur-ba, 2014).
Türkiye, ABD ve Almanya’daki çevrimiçi alışveriş sitelerinde satışa sunulan bebek bisküvilerinin besin etiketlerinin incelenmesi
(Kafkas Üniversitesi, 2023) Çelik, Kader; Tuncer, Bengi Su; Günalan, Elif
Günümüzde bebek ek gıdalarının ticari olarak birçok formda üretiliyor olması, annelerin bu ürünleri alırken bilinçli olarak tercih edebilmelerini zorlaştırmaktadır. Tüketici sağlığının korunması ve sağlıklı besin tercihlerinin gerçekleştirilmesi için ise paketli ürünlerde, gıda etiketi çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Literatürde, çeşitli ülkelerde satışa sunulan kahvaltılık gevrekler, fast-food ürünleri, bebek mamaları ve asitli içecekleri inceleyen gıda etiketi araştırmaları mevcuttur. Ancak, tüketim tercihi ve gıda endüstrisindeki payı gittikçe artan bebek ek gıdalarına yönelik herhangi bir gıda etiketi çalışması bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde çevrimiçi ortamda satışa sunulan bebek bisküvilerinin Almanya ve ABD’deki muadillerine göre besinsel ve gıda katkı maddesi içeriğinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla üç ülkede 167 bebek bisküvisi belirlenmiş olup, etiket bilgisinin eksik olması (n=50), 2 yaşın altındaki bireyler için uygun olmaması (n=10), internet üzerinden satıştan kaldırılmış olması (n=18), toz formunda olması (n=5) gibi nedenlerden dolayı 83 ürün çalışmadan dışlanmıştır. Türkiye (n=24), ABD (n=17) ve Almanya (n=43)’da çevrimiçi olarak satışa sunulan 84 bebek bisküvisinin etiketi çalışmaya dahil edilmiştir. Elde edilen veriler Jamovi (2.3.21) istatistik programına aktarılmış, Shapiro Wilk, Mann Whitney U testi ve ki kare testleri uygulanarak sonuçlar değerlendirilmiştir. Türkiye, ABD ve Almanya’da satışa sunulan bebek bisküvilerindeki besinsel ögelerin ortalamastandart sapma değerleri sırasıyla enerji (41989.1, 42225.8, 42722.5), karbonhidrat (62.214.7, 71.66.1, 69.95.2), yağ (15.27.1, 11.72.7, 11.62.6), doymuş yağ (5.02.6, 4.53.5, 3.52.5), protein (6.92.3, 6.13.3, 8.82.6), şeker (15.58.4, 21.73.8, 19.86.6), tuz (0.20.3, 0.20.2, 0.30.3) ve lif (3.72.0, 2.61.6, 3.13.2) şeklindedir. ABD’de satışa sunulan ürünlerdeki karbonhidrat ve şeker miktarı ülkemizdekilere göre anlamlı olarak daha yüksektir (p0.05). Ayrıca, ülkemizdeki bebek bisküvilerinin yağ ve doymuş yağ miktarları Almanya’da satışa sunulan muadillerine göre daha yüksek, protein ve karbonhidrat miktarları ise anlamlı ölçüde daha düşük bulunmuştur (p0.05). Sonuçlar ülkemizdeki bireyler için potansiyel bir sağlık tehdidi ifade etmekte olup, ileride gerçekleştirilecek geniş kapsamlı araştırmalarla gelecek nesillere güvenli ve eşit bir gıda endüstrisi sağlanmalıdır. Bu çalışma Tübitak 2209 A proje çağrısı tarafından desteklenmektedir.
Kurban Bayramı süresince kesilen etin gıda güvenliği açısından incelenmesi
(Kafkas Üniversitesi, 2023) Öztürk, Muhsin; Yıldırım Çavak, Betül; Günalan, Elif
Kurban Bayramı Müslüman ülkelerdeki en büyük dini bayramlardan biridir. Kurban kesebilecek gelir seviyesine sahip bireylerin kurbanlık olmaya uygun olarak satın aldıkları hayvanları hijyen kurallarına göre kesip, yine aynı kurallara uygun olarak porsiyonlama ve dağıtımını sağlamaları gerekmektedir. Bu süreçte, hayvan refahı, kesim hijyeni, etin besin kalitesi ve mikrobiyal özelliklerinin toplum beslenmesi açısından değerlendirilmesi halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde Kurban Bayramı süresince kurbanın kesimi, etin taşınması, dağıtımı, depolanması, işlenmesi, hazırlanması, pişirilmesi, servisi ve tüketimi aşamalarında gıda güvenliğinin sağlanıp sağlanmadığının değerlendirilmesidir. Ayrıca gıda güvenliğine yönelik uygulamalar ile demografik durum arasındaki ilişkinin araştırılması da amaçlanmıştır. Literatürde kurbanda gıda güvenliğini incelemeye ilişkin herhangi bir güvenilir-geçerli anket bulunmadığında, çalışmamızın veri toplama formu kırmızı et tüketimine yönelik uluslararası otoritelerin belirlemiş olduğu kurallarla et ve gıda güvenliğine yönelik çalışmalardaki sorular temelinde hazırlanmıştır. Bu bağlamda, veri toplama formumuz demografik özellikler, kurban kesimi, kurban etinin taşınması ve dağıtımı, kurban etinin depolanması, kurban etinin tüketimi, işlenmesi ve hazırlanması, kurban etinin pişirilmesi ve servisi, kurban ve sağlık konularına yönelik soruları içeren altı bölümden oluşmaktadır. Veri toplama formunda anlaşılmayan bir hususun olmaması için ise araştırma öncesinde küçük bir popülasyonla bir pilot çalışma gerçekleştirilmiştir. Hazırlanan veri toplama formunun Kurban Bayramı’nın hemen sonrasında her haneden bir kişi tarafından doldurulması sağlanmıştır (n=218). Kurban kesmeyen haneler çalışma dışında tutulmuştur. Elde edilen veriler Jamovi (2.3.21) istatistik programına aktarılarak tanımlayıcı istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya katılanların birçoğunun kurban kesimi sonrası eti haneye uygun hijyenik koşullar altında taşımadığı, eti mikrobiyolojik kontaminasyona sebep olabilecek şekilde çözdürdüğü ve çapraz kontaminasyon riski olabilecek şekilde kestiği belirlenmiştir. Bunun gibi uygulamalar halk sağlığı açısından ciddi bir tehdit ifade etmekte olup, gelecekte gerçekleştirilecek eğitsel müdahale çalışmalarıyla tüketicilerin bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır.
Et Bağımlılığı Anketi’nin Türkçe güvenilirlik ve geçerlilik analizi
(Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, 2023) Günalan, Elif; Parmaksız, Ayhan; Mutlu, Hayrettin
Et Bağımlılığı Anketi (EBA), et tüketimindeki pozitif bağı ölçmek için kullanılan bir ölçektir. Bu çalışma, üniversite öğrencileri arasında EBA’nın Türkçe versiyonunun geçerliğini ve güvenilirliğini belirlemektir. Çalışma 214 üniversite öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Madde analizi, Cronbach alfa (CA), sınıf içi korelasyon katsayısı (ICC) test/tekrar test güvenilirliği testleri SPSS (versiyon 26) ile yapılmıştır ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) lavaan R (sürüm 0.6-13) ve semPlot R (sürüm 1.1.6) paketleri ile uygulanmıştır. EBA alt ölçeklerinin CA ve ICC değerleri sırasıyla hazcılık için 0,91 ve 0,92, ilgi için 0,74 ve 0,45, yetki için 0,76 ve 0,78, bağımlılık için 0,86 ve 0,91 ve küresel puan için 0,91 ve 0,92’dir. İkinci dereceden DFA modelinde test edilen model için tüm faktör yükleri istatistiksel olarak anlamlı bulunmuş ve yüksek uyum indeksleri elde edilmiştir. (χ2/df=151,93/101=1,50; RMSEA = 0,05; SRMR=0,08; NFI=0,97; NNFI=0,99; CFI=0,99; GFI=0,98; AGFI=0,97). Elde edilen bulgulara göre, EBA’nın Türkçe versiyonu üniversite öğrencileri arasında geçerli ve güvenilir bir ölçek olarak kabul edilebilir.

Güncel Gönderiler